Надомест на нематеријална штета

Нематеријалната штета, согласно Законот за облигационите односи, претставува штета предизвикана со повреда на личните права. Како лични права, во смисла на овој закон, се подразбираат правата на живот, телесно и душевно здравје, чест, углед, достоинство, лично име, приватност на личниот и семејниот живот, слобода, интелектуално творештво и други лични права. Правните лица ги имаат сите наведени лични права, освен оние кои се врзани за биолошката суштина на физичкото лице, а особено правата на добар глас и углед, назив односно фирма, деловна тајна, слобода на претприемништво и други лични права на овие лица.

Кои лица имаат право да бараат надомест на нематеријална штета?

Право да бара надомест на нематеријална штета има:

а) Секое физичко и секое правно лице чии лични права се повредени и кое како резултат на таквата повреда претрпело нематеријална штета.

б)Секое правно лице чии лични права се повредени и кое како резултат на таквата повреда претрпело нематеријална штета.

в) Во случај на смрт или тежок инвалидитет на некое лице – членовите на неговото потесно семејство (брачениот другар, децата и родителите), како и браќата и сестрите, дедовците и бабите, внуците и вонбрачниот другар, доколку помеѓу нив и умреното, односно повреденото лице постоела потрајна животна заедница.

г) Родителите, во случај на загуба на зачнатото, а неродено дете.

д) Лицето спрема кое со измама, со принуда или со злоупотреба на некој однос на потчинетост или зависност е извршено некое кривично дело против половата слобода и половиот морал.

Како се надоместува нематеријалната штета?

Нематеријалната штета се надоместува нематеријално (нематеријална сатисфакција) и материјално (материјална сатисфакција).

Нематеријална сатисфакција

Нематеријалната сатисфакција судот ја досудува тогаш кога смета дека со досудувањето може да се оствари истата цел која би се остварила и во случај на досудување на справедлив паричен надоместок. Ваквата сатисфакција се досудува во вид на објавување на пресудата, односно објавување на исправката, повлекување на изјавата со која е сторена повредата или нешто друго со што може да се оствари целта која се постигнува со справедливиот паричен надоместок.

Материјална сатисфакција

Во случај на повреда на личните права (правата на живот, телесно и душевно здравје, чест, углед, достоинство, лично име, приватност на личниот и семејниот живот, слобода, интелектуално творештво и други лични прав) , ако судот најде дека тежината на повредата и околностите на случајот го оправдуваат тоа, досудува справедлив паричен надоместок, независно од надоместокот на материјалната штета, како и во нејзино отсуство.

При одлучувањето за барањето за справедлив паричен надоместок судот води сметка:

– за силината и траењето на повредата со која биле предизвикани физичките болки, душевните болки и стравот, а врз основа на наод и мислење од вешто лице,

– за целта за која служи надоместокот и

– за тоа надоместокот да не е во спротивност со стремежите кои не се спојливи со неговата природа и општествената цел.

За повреда на правото на углед и другите лични права на правните лица судот, ако најде дека тежината на повредата и околностите на случајот го оправдуваат тоа, ќе досуди справедлив паричен надоместок, независно од материјалната штета, како и во нејзино отсуство.

Доколку, според редовниот тек на настаните, извесно e дека нематеријалната штета ќе трае и во иднина, судот, на барање на оштетениот, може да досуди и справедлив паричен надоместок за идна нематеријална штета.

Автор: Н.С.

–ПРАВДИКО–

Поврзани статии:

– Право на надоместок на штета поради неоснована осуда или лишување од слобода

– Надомест на штета пред друштва за осигурување

– Кога работодавачот одговара за штета причинета спрема трети лица?

– Постапката за надомест на штета пред осигурителните компании

– Одговорност за штета предизвикана врз животната средина

– Надомест на штета во случај на сообраќајна незгода